Ophef rond rechter in zaak tegen Marco Borsato: foto met J.K. Rowling zorgt voor vragen over neutraliteit

In aanloop naar de tweede zittingsdag in de strafzaak tegen zanger Marco Borsato is er op sociale media discussie ontstaan over één van de rechters die de zaak behandelt. Op het Instagramkanaal RealityFBI is een foto opgedoken uit 2022 waarop de rechter te zien is in gezelschap van onder anderen J.K. Rowling, de wereldberoemde auteur van de Harry Potter-boeken.

Wat deze foto opmerkelijk maakt, is dat de bijeenkomst waarbij ze aanwezig was, plaatsvond binnen een context die destijds in het Verenigd Koninkrijk veel stof deed opwaaien. De samenkomst zou zijn georganiseerd voor vrouwen die zich inzetten voor feministische kwesties en genderdebatten – thema’s die ook in Nederland gevoelig liggen.

---

Een lunch met maatschappelijke lading

De foto die RealityFBI publiceerde, blijkt genomen tijdens een informele lunch in het bekende River Café in Londen, in het voorjaar van 2022. De bijeenkomst werd georganiseerd door J.K. Rowling zelf, als eerbetoon aan vrouwen die zich inzetten voor vrouwenrechten en biologische sekse in het publieke debat.

Aan tafel zaten meerdere prominente Britse vrouwen, onder wie:

• Rosie Duffield, parlementslid voor de Labourpartij,

• Kathleen Stock, filosoof en schrijver,

• Allison Bailey, advocaat en mensenrechtenactivist,

• en andere bekende feministische denkers en activisten zoals Julie Bindel, Suzanne Moore en Helen Joyce.

De lunch stond in het teken van de campagne Respect My Sex, die aandacht vroeg voor de betekenis van biologische sekse in wetgeving en maatschappij. Rowling en de aanwezigen benadrukten dat hun inzet was gericht op bescherming van vrouwenrechten — maar de bijeenkomst kreeg ook kritiek vanwege de uitgesproken posities van sommige deelnemers in het debat rond transgenderrechten.

---

Online kritiek na de foto’s

Toen de foto’s destijds opdoken op sociale media, leidde dat in het Verenigd Koninkrijk tot felle reacties. Transactivisten uitten hun ongenoegen over de aanwezigheid van bepaalde groepen, waaronder leden van het collectief Get The L Out UK, dat zich kritisch opstelt tegenover de zichtbaarheid van transvrouwen binnen de feministische beweging.

De Britse schrijver en activist Laura Kate Dale noemde het “zorgwekkend” dat Rowling zich met deze groep omringde. Volgens Dale zou het signaal kunnen overkomen dat “transvrouwen worden uitgesloten van het gesprek over vrouwenrechten”.

Rowling zelf heeft zich destijds niet publiekelijk uitgelaten over de kritiek. Een woordvoerder van haar stichting Luminos liet weten “geen commentaar te geven op privébijeenkomsten.”

---

Waarom is dit nu relevant in Nederland?

De ophef rond de foto zou op zichzelf geen juridische betekenis hebben, ware het niet dat één van de aanwezigen op de foto inmiddels deel uitmaakt van de rechterlijke kamer die oordeelt in de strafzaak tegen Marco Borsato.

RealityFBI, dat vaker verslag doet van juridische en maatschappelijke kwesties, wees erop dat de aanwezigheid van de rechter bij zo’n bijeenkomst vragen kan oproepen over haar neutraliteit, gezien de aard van de zaak.

“Stel je voor: je wordt verdacht van iets heel ernstigs, zoals grensoverschrijdend gedrag, en de rechter die over jouw zaak beslist is eerder te zien op foto’s met een groep activistische vrouwen die zich fel uitspreken tegen mannen in machtsposities,” schrijft het kanaal.

“Dat mag op zichzelf natuurlijk — iedereen heeft recht op een privéleven — maar in gevoelige zaken is niet alleen de daadwerkelijke neutraliteit belangrijk, ook de schijn ervan.”

---

De betekenis van onpartijdigheid

In de Nederlandse rechtsstaat is het uitgangspunt helder: rechters moeten onafhankelijk zijn, én onafhankelijk lijken. Dat betekent dat zelfs de schijn van partijdigheid kan leiden tot een juridisch bezwaar.

In dit geval zou dat vorm kunnen krijgen via een wrakingsverzoek — een officieel verzoek aan de rechtbank om een rechter te vervangen wanneer een van de partijen meent dat de onpartijdigheid in het geding is.

RealityFBI legt uit dat dit een standaardprocedure is:

“Als er twijfels zijn over de objectiviteit van een rechter, kan elke partij een wrakingsverzoek indienen. Dat wil niet zeggen dat er sprake is van schuld, maar dat de procedure tijdelijk wordt stilgelegd totdat een andere kamer oordeelt of de rechter kan blijven zitten.”

Een dergelijke stap kan leiden tot vertraging van het proces, of zelfs tot een herstart van bepaalde delen van de zaak.

---

Een gevoelige context

De zaak tegen Marco Borsato is één van de meest besproken strafzaken van de laatste jaren. De zanger wordt verdacht van grensoverschrijdend gedrag jegens een minderjarige, wat het publieke debat over macht, vertrouwen en mannelijk gedrag opnieuw heeft aangewakkerd.

Het feit dat een rechter in deze zaak wordt gelinkt aan een feministische bijeenkomst waarin thema’s als machtsverhoudingen en seksueel gedrag aan bod kwamen, maakt de kwestie extra gevoelig.

“Het gaat hier niet om schuld of sympathie,” zegt een juridisch commentator in reactie op de ophef. “Maar om de vraag: hoe ziet de buitenwereld dit? In een proces met zo’n emotionele lading is elke schijn van voorkeur al genoeg om discussie te veroorzaken.”

---

Reactie van de rechtbank

De rechtbank is inmiddels op de hoogte gesteld van de ontdekking. Volgens RealityFBI heeft het kanaal de foto en context doorgestuurd aan de rechtbank voor verificatie.

In een korte verklaring laat de rechtbank weten dat de mogelijkheid tot wraking “altijd bestaat” en dat “partijen in iedere zaak de gelegenheid hebben om een dergelijk verzoek in te dienen.”

“Of daar aanleiding toe is, ligt volledig bij de advocaten van de betrokken partijen,” aldus de woordvoerder. “De rechtbank spreekt zich daar vooraf niet over uit.”

Voorlopig is er dus geen sprake van formele actie, maar de kwestie heeft de aandacht getrokken van zowel juridische experts als volgers van de zaak.

---

Wat kan er gebeuren?

Mocht een wrakingsverzoek daadwerkelijk worden ingediend, dan wordt de zaak tijdelijk stilgelegd. Een aparte wrakingskamer van de rechtbank zal dan beoordelen of de rechter nog geschikt is om de zaak te behandelen.

Wordt de wraking toegewezen, dan wordt de rechter vervangen door een andere. Wordt het verzoek afgewezen, dan gaat de zaak verder in de oorspronkelijke samenstelling.

Volgens strafrechtspecialisten komt het regelmatig voor dat partijen wraking aanvragen in gevoelige zaken, maar dat dergelijke verzoeken zelden worden toegewezen. De lat ligt hoog: er moet sprake zijn van “een objectief gerechtvaardigde vrees voor partijdigheid.”

---

Breder maatschappelijk debat

De ophef rond de rechter raakt aan een breder maatschappelijk vraagstuk: in hoeverre mogen rechters deelnemen aan maatschappelijke of activistische bijeenkomsten zonder dat hun neutraliteit in twijfel wordt getrokken?

Het is een discussie die niet nieuw is. Ook in andere landen zijn er voorbeelden van rechters die kritiek kregen op hun persoonlijke overtuigingen of sociale contacten, vooral in zaken die raken aan gevoelige thema’s als gender, religie of identiteit.

“Het is een dunne lijn,” zegt een hoogleraar rechtsfilosofie aan de Universiteit Leiden. “Rechters zijn ook burgers, met meningen en levens buiten de rechtbank. Maar in zaken met een grote symbolische lading kan die grens snel onderwerp van discussie worden.”

---

Wat betekent dit voor de zaak-Borsato?

Vooralsnog gaat het proces gewoon verder. Donderdag staat de tweede zittingsdag gepland, waarin de verdediging van Borsato haar pleidooi zal houden. Volgens juridische bronnen is er op dit moment geen officieel wrakingsverzoek ingediend.

Wel is duidelijk dat de foto en de bijbehorende discussie de aandacht zullen trekken, zeker nu het proces in de meest gevoelige fase belandt.

Of het leidt tot actie vanuit de verdediging, blijft afwachten. Maar één ding is zeker: in een zaak die al vanaf het begin onder een vergrootglas ligt, is elke schijn van onevenwichtigheid voer voor debat.

---

Samenvatting

• Een rechter in de zaak tegen Marco Borsato is te zien op een foto uit 2022, tijdens een feministische lunch met J.K. Rowling.

• De bijeenkomst stond in het teken van de campagne Respect My Sex en werd in het Verenigd Koninkrijk bekritiseerd vanwege de aanwezige activisten.

• Het kanaal RealityFBI wijst op mogelijke vragen over de schijn van partijdigheid.

• De rechtbank laat weten dat partijen altijd een wrakingsverzoek kunnen indienen als zij twijfels hebben over neutraliteit.

• Voorlopig is de zaak nog niet stilgelegd, maar de kwestie werpt een schaduw over de tweede zittingsdag.