Algemeen
Shockerende wending in Deventer moordzaak: Ernst Louwes vecht voor gerechtigheid, maar de Staat weigert mee te werken!
De Deventer moordzaak blijft Nederland na 25 jaar bezighouden. Ernst Louwes, de man die werd veroordeeld tot twaalf jaar cel voor de moord op weduwe Wittenberg, blijft strijden om zijn onschuld te bewijzen. Maar de Staat weigert medewerking aan nieuw forensisch onderzoek, zelfs als er DNA van een ander persoon zou worden gevonden in het nagelvuil van het slachtoffer.
Louwes, die zichzelf al jaren onterecht veroordeeld voelt, wil koste wat kost eerherstel. Zijn advocaat, Geert-Jan Knoops, benadrukt dat nieuw DNA-onderzoek mogelijk het bewijs kan leveren dat Louwes onschuldig is. Maar de Staat blokkeert elk verzoek. Waarom? Waar is men bang voor?
De blokkade van de Staat: ‘Maakt niet uit wat er gevonden wordt’
Tijdens een kort geding op maandag lieten de advocaten van de Staat er geen twijfel over bestaan: zelfs als er nieuw DNA wordt gevonden dat wijst op een andere dader, verandert dat niets aan de veroordeling van Louwes. Volgens hen moet hij zijn verzoek niet bij de kortgedingrechter indienen, maar bij de procureur-generaal van de Hoge Raad.
Maar Louwes gelooft niet in die route. Hij is ervan overtuigd dat een herzieningsverzoek bij de Hoge Raad geen enkele kans van slagen heeft. Zijn veroordeling wordt volgens de Staat niet aangetast, wat er ook uit het onderzoek komt.
“Die staat als een huis,” verklaarde een van de advocaten van de Staat tijdens de rechtszitting. Met andere woorden: zelfs als nieuw bewijs zou aantonen dat Louwes onschuldig is, blijft hij schuldig. Wat zegt dat over ons rechtssysteem?
Een strijd die al 25 jaar duurt
Louwes, die inmiddels als vrachtwagenchauffeur zijn brood verdient, kon niet bij de zitting aanwezig zijn. Zijn advocaat Geert-Jan Knoops gaf aan dat de zaak mentaal te belastend is voor hem.
“Hij is al 25 jaar met deze ellende bezig,” aldus Knoops. Een kwart eeuw vechten tegen een systeem dat weigert te luisteren.
In 1999 werd weduwe Wittenberg in haar huis in Deventer vermoord. Louwes, die als executeur-testamentair was aangesteld voor haar nalatenschap, werd kort daarna gearresteerd. Maar de zaak was vanaf het begin omstreden.
In maart 2000 sprak de rechtbank hem vrij, maar het gerechtshof draaide dat later om en legde hem twaalf jaar cel op. Jaren later, na een herzieningsverzoek, werd de zaak opnieuw bekeken door de Hoge Raad. Het gerechtshof in Den Bosch bevestigde uiteindelijk de straf. Maar de twijfels zijn nooit verdwenen.
Nieuw DNA-onderzoek: hoop op de waarheid?
De hoop van Louwes is gevestigd op moderne forensische technieken. Technologieën die in 1999 nog niet bestonden, maar die nu precisie-analyses van DNA mogelijk maken.
Zijn verzoek? Het nagelvuil van het slachtoffer opnieuw onderzoeken met de nieuwste DNA-methode. Als daar sporen van een ander persoon worden gevonden, zou dat een doorbraak kunnen betekenen in de zaak.
Maar de Staat is daar fel op tegen. Waarom? Waarom niet alle opties benutten om de waarheid boven tafel te krijgen? De vraag die velen bezighoudt: wat heeft justitie te verliezen als Louwes écht onschuldig blijkt?
Een vastgeroest rechtssysteem?
De Deventer moordzaak is in de loop der jaren uitgegroeid tot een symbooldossier van mogelijke gerechtelijke dwalingen in Nederland. Ondanks de overtuiging van justitie dat Louwes schuldig is, blijven critici wijzen op de twijfelachtige bewijsvoering en de tegenstrijdigheden in de zaak.
Juridische experts benadrukken dat nieuwe forensische technieken de sleutel kunnen zijn tot het corrigeren van oude fouten. Maar wat als het systeem weigert fouten toe te geven? Wat als de bureaucratie belangrijker wordt dan de waarheid?
De houding van de Staat roept vragen op:
- Waarom geen extra onderzoek, als de kans bestaat dat het de echte dader aan het licht brengt?
- Waarom vasthouden aan een veroordeling als er serieuze twijfels blijven bestaan?
- Is het juridische systeem bang voor de gevolgen van een gerechtelijke dwaling?
Uitspraak over twee weken: een laatste kans?
Over twee weken doet de rechtbank uitspraak in het kort geding. De vraag is of Louwes eindelijk toestemming krijgt om het DNA-onderzoek te laten uitvoeren, of dat zijn verzoek opnieuw wordt afgewezen.
Voor Louwes staat er meer op het spel dan alleen de juridische waarheid. Het gaat om eerherstel, om gerechtigheid na 25 jaar vechten.
Als de rechtbank opnieuw de deur dichtgooit, wordt de kans op nieuwe onthullingen over de Deventer moordzaak mogelijk voorgoed verkeken. En daarmee blijft een van de meest controversiële zaken in de Nederlandse misdaadgeschiedenis omringd door vraagtekens en onrecht.
De Vliegende Hollander is een bekende zeemanslegende over een spookschip dat nooit meer kan aanleggen. Het verhaal stamt uit de maritieme cultuur van de 17e eeuw. De oudste bewaarde bronnen verschijnen pas aan het einde van de 18e eeuw.
De vrouw die achterbleef
In latere Nederlandse bewerkingen krijgt de kapitein een vrouw. Haar naam is vaak Catharina. In de Efteling-vertelling staat zelfs het dagboek van “Catharina” centraal. Bezoekers horen haar klaagzang over de afwezige echtgenoot. Dat maakt de huiselijke impact van de tocht tastbaar.
Schrijver Frederick Marryat plaatste in 1837 het thuisfront van kapitein Van der Decken in Terneuzen. Deze locatiekeuze koppelde de legende blijvend aan Zeeland en aan een herkenbaar decor aan de Westerschelde.
Sommige volkskundige bronnen noemen zelfs een verlossingsvariant. Daarin verschijnt de zoon Philip met een reliek aan boord. De kapitein knielt, waarna schip en bemanning verdwijnen en rust krijgen. Dit is geen vaste kern, maar een minder bekende tak van het verhaal.
Onenigheid aan boord
In veel vertellingen twijfelt de bemanning als het weer omslaat bij Kaap de Goede Hoop. De kapitein zwoer volgens een vroege 19e-eeuwse tekst toch door te varen, al kostte het “tot de dag des oordeels”. Dat motief verklaart de eeuwige tocht.
De Efteling-versie verbeeldt die spanning expliciet. De bemanning is “van angst de wanhoop nabij” terwijl de kapitein regels en adviezen negeert en uitvaart. Dit is een moderne interpretatie, maar sluit aan bij het bekende kernoordeel over koppigheid en risico.
Minder bekende details uit de overlevering
Brieven aan mensen die allang overleden zijn: In sommige versies probeert de spookbemanning brieven mee te geven aan passerende schepen. De adviezen aan zeelieden luiden om die post niet aan te nemen. Dit motief keert vaak terug in 19e-eeuwse teksten.
De Terneuzen-verbinding: Door Marryat werd Terneuzen vaste “thuisbasis” in populaire versies. Dat verklaart waarom lokale verhalen, museumteksten en mediaproducties deze stad blijven noemen.
Een ooggetuigenverslag uit 1881: In de scheepsreis van de latere koning George V staat een bekende notitie. In de vroege ochtend van 11 juli 1881 meldde de wacht een “rood licht” en een schip dat daarna verdween. Het logboek noemt dertien getuigen. Het incident geldt als de bekendste 19e-eeuwse melding.
Model voor de kapitein: De 17e-eeuwse VOC-schipper Barend Fokke voer uitzonderlijk snel naar Java. Latere schrijvers zagen in hem een mogelijk voorbeeld voor de legendarische kapitein. Dit is een hypothese, geen bewezen feit.
Natuurlijke verklaring: Optische verschijnselen zoals een superior mirage, beter bekend als een fata morgana, kunnen schepen vervormen of laten “zweven”. Zo’n luchtspiegeling is een plausibele bron voor spookschepen en plots verdwijnende silhouetten.
Opera en verlossingsthema: Richard Wagner maakte de legende wereldberoemd met zijn opera Der fliegende Holländeruit 1843. De kern is verlossing door trouw en opoffering. Deze insteek beïnvloedde latere Europese versies.
Hoe dacht zijn vrouw over de reis?
De bronnen uit de 18e en vroege 19e eeuw zeggen weinig over gevoelens aan het thuisfront. Pas in latere bewerkingen krijgt de echtgenote een stem. In de Efteling-interpretatie spreekt Catharina de afwezige kapitein toe. Haar woorden leggen de focus op wachten, onzekerheid en de sociale gevolgen van een lange reis. Dit sluit aan bij de historische realiteit van maandenlange tochten en beperkt contact. Het blijft wel fictie, bedoeld om het publiek een herkenbaar perspectief te geven.
Wat vond de bemanning?
Vroege Engelstalige teksten tekenen de kapitein als iemand die “zijn zin doorzette”. Latere varianten laten de bemanning twijfelen of zelfs aandringen op schuilen. De eed om de Kaap te ronden verklaart waarom hun bezwaren geen effect hadden. Het conflict tussen voorzichtigheid en doorzetten is sindsdien een vast onderdeel van de verteltraditie.
Tot slot
Misschien is dat wel de echte kracht van het verhaal: je weet nooit of je de Vliegende Hollander tegenkomt op volle zee of gewoon in Kaatsheuvel. En eerlijk, nat worden op de Efteling-attractie is toch een stuk veiliger dan een eeuwige vloek op de oceaan.