Algemeen
Peru beschouwt transgender personen officieel als ‘geestesziek'”
In Peru is een storm van protest ontstaan na het ondertekenen van een presidentieel decreet waarin transgender personen worden geclassificeerd als mensen met een geestesstoornis. Volgens de regering is het doel van het decreet om transgender personen betere toegang tot medische zorg te geven. Maar mensenrechtenorganisaties, activisten en internationale waarnemers vrezen dat de maatregel juist leidt tot stigmatisering, discriminatie en een ernstige terugval in de rechten van transgemeenschappen.
De inhoud van het decreet: toegang tot zorg of juridische terugval?
Op 10 mei werd het decreet officieel gepubliceerd. De tekst stelt dat mensen met ‘genderidentiteitsstoornissen’ en ‘geslachtsidentiteitsproblemen’ onder de categorie geestesziekten vallen binnen het publieke gezondheidsstelsel van Peru. Hierdoor zouden transgender personen voortaan in aanmerking komen voor psychiatrische en psychologische zorg via het nationale zorgsysteem EsSalud.
Volgens het ministerie van Volksgezondheid is het doel van het decreet om zorg toegankelijk te maken voor een groep die lange tijd buiten de boot viel. Transgender personen in Peru hebben immers vaak moeite om medische zorg te verkrijgen, onder meer doordat hun officiële identiteitsdocumenten niet overeenkomen met hun genderexpressie of -identiteit.
Toch wordt het classificeren van transgender zijn als ‘geestesziekte’ door velen gezien als een stap terug.
Wereldwijde kritiek: “Stigmatiserend en schadelijk”
De maatregel heeft internationaal tot verontwaardiging geleid. Mensenrechtenorganisaties zoals Human Rights Watch, Amnesty International en ILGA (International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association) noemen het decreet achterhaald en gevaarlijk. Zij wijzen erop dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) al in 2019 officieel heeft besloten om transgender zijn niet langer als mentale stoornis te bestempelen.
“Deze classificatie gaat in tegen decennia van vooruitgang,” stelt een woordvoerder van Amnesty. “Het bestempelen van transgender personen als geestesziek is niet alleen wetenschappelijk onjuist, maar ook maatschappelijk vernietigend. Het legitimeert transfobie en ondermijnt hun fundamentele rechten.”
De angst bestaat dat het decreet in de praktijk zal leiden tot dwangbehandelingen, medische pathologisering en sociale uitsluiting.
A protester carries a sign while police stand guard in a protest by the LGBTQI community against a new government decree listing transsexualism as a “mental disorder”, in front of the Ministry of Health, in Lima, Peru May 17, 2024. REUTERS/Sebastian Castaneda
Transgemeenschap in Peru reageert geschokt
Lokale activisten in Peru spreken van een klap in het gezicht. De organisatie Presente Perú, die zich inzet voor lhbti+-rechten, laat weten dat het decreet “een brug is naar institutionele discriminatie onder het mom van zorgverlening”.
“Dit is geen vooruitgang, dit is regressie,” zegt activist Mariana Gómez. “Het lijkt misschien alsof men zorg toegankelijker maakt, maar op papier worden wij ineens tot psychiatrisch patiënt gemaakt. Dat is stigmatiserend én gevaarlijk.”
Volgens activisten is het een bekend patroon in Latijns-Amerika om via gezondheidsargumenten mensenrechten te ondermijnen. In de praktijk zijn het vaak transgender personen die in hun dagelijks leven te maken krijgen met uitsluiting, geweld en gebrek aan bescherming, en dit decreet zou die situatie kunnen verergeren.
Discriminatie en gezondheidsproblemen onder transgender personen
De realiteit voor transgender personen in Peru is hard. Uit onderzoek van Promsex, een Peruaanse organisatie voor seksuele en reproductieve rechten, blijkt dat meer dan 80% van de transgender bevolking in Peru geen toegang heeft tot passende gezondheidszorg. Veel huisartsen weigeren hen te behandelen, of begrijpen hun specifieke medische noden niet.
Daarbij komt dat transgender mensen in Peru niet wettelijk hun geslachtsaanduiding of naam kunnen aanpassen, tenzij via een lang, ingewikkeld en juridisch proces dat velen niet kunnen betalen. Hierdoor komt hun genderexpressie vaak niet overeen met hun officiële documenten, wat leidt tot afwijzing in ziekenhuizen en klinieken.
De gezondheidsproblemen zijn ernstig: van verhoogde kans op depressie en angststoornissen tot seksueel overdraagbare aandoeningen en verslavingsproblemen. In dat licht gezien, zeggen sommige medische experts, is betere zorg cruciaal — maar niet ten koste van de waardigheid van deze groep.
Politiek geladen besluit: conservatisme versus mensenrechten
Het decreet komt in een periode waarin Peru politiek instabiel is en waarin conservatieve krachten aan invloed winnen. De huidige interim-regering, onder leiding van president Dina Boluarte, lijkt steeds meer tegemoet te komen aan rechtse en religieus-conservatieve drukgroepen.
Volgens critici is het decreet deels politiek gemotiveerd: door transgender personen te classificeren als geestesziek, appeleert de regering aan een deel van de bevolking dat gelooft dat trans zijn een psychologische afwijking is. Op die manier vermijdt de regering een principiële discussie over genderidentiteit en mensenrechten, en schuift ze het af op het medische domein.
Internationaal recht: in strijd met verdragen?
Juridisch gezien kan het decreet in strijd zijn met internationale verdragen waar Peru zich aan heeft verbonden, zoals het Amerikaanse Verdrag voor de Rechten van de Mens en het CEDAW-verdrag (VN-verdrag inzake discriminatie van vrouwen). Beide verdragen verplichten staten om geen onderscheid te maken op basis van genderidentiteit, en om juist beleid te voeren dat discriminatie tegengaat.
Advocaten van LGBT+ Legal Peru onderzoeken op dit moment of er juridische stappen kunnen worden ondernomen tegen de staat. Zij willen toetsen of het decreet constitutioneel houdbaar is en of het geen mensenrechten schendt.
Wat zijn de alternatieven?
Volgens veel experts is het goed dat de Peruaanse regering erkent dat transgender personen structureel uitgesloten worden van zorg. Maar de oplossing ligt niet in classificatie, maar in inclusie. Dat wil zeggen:
-
Juridische erkenning van genderidentiteit zonder medische of juridische hindernissen.
-
Training voor zorgpersoneel over transgender zorgbehoeften.
-
Anti-discriminatiewetgeving met specifieke bescherming voor genderidentiteit.
-
Toegankelijke psychologische en medische hulp zonder stigmatisering.
Landelijk beleid kan pas succesvol zijn als het gebaseerd is op gelijkheid, niet op pathologisering, benadrukken mensenrechtenorganisaties.
A protester carries a sign while police stand guard in a protest by the LGBTQI community against a new government decree listing transsexualism as a “mental disorder”, in front of the Ministry of Health, in Lima, Peru May 17, 2024. REUTERS/Sebastian Castaneda
Perspectief: gevaar voor precedentwerking in de regio
De beslissing van Peru wordt met argusogen gevolgd in de rest van Latijns-Amerika. Landen als Argentinië, Uruguay en Chili hebben in de afgelopen jaren grote stappen gezet op het gebied van transgenderrechten, waaronder zelfidentificatie, zorgtoegang en juridische bescherming.
Activisten vrezen dat het Peruaanse decreet een gevaarlijk precedent kan vormen voor andere landen in de regio waar conservatieve krachten actief zijn. Het zou kunnen worden aangegrepen als voorbeeld voor soortgelijk beleid, onder het mom van ‘zorgverlening’.
Conclusie: medische zorg mag geen dekmantel zijn voor discriminatie
Wat op papier bedoeld lijkt als een poging om transgender personen toegang te geven tot gezondheidszorg, blijkt in de praktijk een stap terug in de strijd voor gelijke rechten. Het presidentieel decreet dat transgender zijn bestempelt als geestesziekte, opent de deur naar stigmatisering, uitsluiting en institutionele discriminatie.
Hoewel zorgtoegang broodnodig is voor deze kwetsbare groep, moet dat niet ten koste gaan van hun waardigheid en identiteit. Transgender personen verdienen respect, erkenning en medische hulp – niet als patiënten met een stoornis, maar als mensen met rechten.
De wereld kijkt toe. Het is aan Peru om te kiezen: vooruitgang of terugval?
“PERU BESCHOUWT TRANSGENDER PERSONEN OFFICIEEL ALS ‘GEESTESZIEK'”
Journalist en mediamaker Derk Sauer (72) komt ten val bij zeil0ngeluk: een leven vol lef, idealen en journalistieke impact
Derk Sauer, een van Nederlands bekendste mediaondernemers, is donderdagmiddag op 72-jarige leeftijd om het leven gekomen na een 0ngeluk op zee. De familie van Sauer heeft het trieste nieuws bevestigd. Begin juli liep zijn zeilboot onverwacht op een rots, waarna hij ongelukkig ten val kwam en ernstig lichamelijk letsel opliep. Zijn verwondingen bleken uiteindelijk fataal.
De mededeling sloeg in als een schok in de mediawereld. Sauer was niet alleen oprichter van The Moscow Times, maar ook een vaste, scherpe stem in het publieke debat over Rusland. Hij combineerde journalistiek vakmanschap met ondernemerszin en een uitgesproken visie op vrije pers, zowel binnen als buiten Nederland.
Beller in een wereld van appjes
Derk Sauer was geen man van eindeloze e-mails of formele memo’s. Zijn stijl was persoonlijk en direct. Collega’s en vrienden herinneren zich vooral die ene korte mailregel: “Bel me even als je tijd hebt.” Want e-mail vond hij omslachtig. “Mailen leidt maar tot misverstanden”, zei hij vaak. Beter om elkaar even te spreken, van mens tot mens. En zelfs in het tijdperk van WhatsApp bleef hij trouw aan dat idee: vaak had je eerst een gemiste oproep voordat er een berichtje kwam.
Deze persoonlijke benadering was tekenend voor zijn hele werkwijze. Of het nu ging om redactionele koerswijzigingen of strategische besluiten, Sauer geloofde in het directe gesprek — het liefst met zijn voeten op tafel, een krant uitgespreid op de grond en een stevige discussie erbij.
De overname van NRC: een informele revolutie
In 2010 nam Sauer, samen met investeringsmaatschappij Egeria, de krant NRC over. Een spannend moment in de Nederlandse journalistiek. In plaats van grote bestuurskamers organiseerde hij huiskamersessies. Redacteuren werden uitgenodigd in zijn woning om, zoals hij het zelf noemde, “lekker over de krant te lullen.”
De werksfeer was ontspannen, de discussie scherp. Geen vergadertaal over KPI’s of strategische doelstellingen, maar gesprekken over journalistieke inhoud. Sauer bestelde simpel vegetarisch eten om de hoek. Luxe of hiërarchie was niet aan hem besteed. Zijn stijl was authentiek, ontwapenend en bovenal oprecht.
Fun & Profit: journalistiek met plezier én resultaat
Tijdens de uitreiking van journalistieke prijzen als De Tegel verwoordde Sauer zijn filosofie eenvoudig maar doeltreffend: Fun & Profit. Voor hem geen jargon over winstmaximalisatie of marktaandeel. Zijn stelling: als journalisten met plezier werken, maken ze betere verhalen. En goede verhalen leiden vanzelf tot lezers, impact en financiële stabiliteit.
Deze houding maakte hem geliefd in redactieruimtes én bij jonge journalisten. Sauer geloofde heilig in talent boven structuur. Wie ideeën had, kreeg bij hem de ruimte om ze uit te voeren. Leeftijd, ervaring of titels deden er minder toe dan lef, nieuwsgierigheid en vakliefde.
Van wereldverbeteraar tot mediarebel
Zijn activisme begon al jong. Op zijn veertiende richtte hij de ‘Actiegroep voor de Wereldvrede’ op. Als tiener organiseerde hij demonstraties en verklaarde zichzelf maoïst. Op zijn negentiende trok hij namens de VPRO naar Noord-Ierland om verslag te doen van de onrusten daar.
Zijn journalistieke carrière nam vaart bij Nieuwe Revu, waar hij hoofdredacteur werd. Zijn formule: socialisme, seks en sensatie – met een flinke dosis onderzoeksjournalistiek. Hij maakte het blad spraakmakend en invloedrijk in een tijd waarin journalistiek nog vooral door gevestigde namen werd bepaald.
Moskou en de vrije pers
Internationaal maakte Sauer naam met de oprichting van The Moscow Times in 1990. In het post-Sovjettijdperk was dit Engelstalige dagblad een baken van onafhankelijke journalistiek in een snel veranderend Rusland. Onder Sauers leiding groeide de krant uit tot een belangrijke bron van informatie voor diplomaten, expats én Russen die de wereld van buiten hun grenzen wilden begrijpen.
Zijn inzet voor persvrijheid bleef onverminderd, ook toen het medialandschap in Rusland moeilijker werd. In 2022 verhuisde hij The Moscow Times naar Nederland om de redactie veilig te stellen, weg van politieke druk en censuur. Een moedige zet die internationaal respect afdwong.
Ellen Verbeek: zijn rots en partner in media
In zijn privéleven vormde Sauer al decennialang een krachtig duo met journaliste Ellen Verbeek. Ze leerden elkaar kennen bij Nieuwe Revu, maar hun gezamenlijke pad leidde uiteindelijk naar Moskou, waar Ellen een toonaangevende figuur werd in de society en mediawereld.
Zij was de taalkundige van de twee — sprak al snel vloeiend Russisch — en speelde achter de schermen een cruciale rol in Sauers mediaprojecten. Samen bouwden ze aan een journalistieke brug tussen Oost en West, met hun gezin als stevige basis.
Een leven vol impact
Sauer laat een indrukwekkende erfenis achter. Niet alleen in de vorm van kranten en mediabedrijven, maar vooral in zijn filosofie over vrije journalistiek: menselijk, betrokken en met oog voor kwaliteit. Hij geloofde in nieuwsgierigheid als motor van vooruitgang, in de kracht van woorden, en in het belang van ongecensureerde informatie.
Zijn 0verlijden na het zeilongeluk komt onverwacht en hard aan. Toch spreekt uit de vele reacties vooral dankbaarheid. Voor zijn visie, zijn lef en zijn niet aflatende strijd voor de persvrijheid.
Zijn laatste les: blijf praten
Wat blijft, is misschien wel het eenvoudigste principe van Derk Sauer: blijf praten met elkaar. Zoek het directe contact, stel vragen, luister, en durf het oneens te zijn. Geen e-mails vol misverstanden, maar gesprekken met aandacht. Want dáár ontstaat begrip. Dáár begint verandering. Dáár leefde hij voor.
Rust zacht, Derk Sauer — een man die de journalistiek niet alleen beoefende, maar opnieuw uitvond.