Algemeen
Paus Franciscus laat met deze voorwerpen in zijn kist een laatste boodschap achter
Op zaterdag 26 april 2025 neemt de wereld afscheid van paus Franciscus, geboren als Jorge Mario Bergoglio. De geliefde geestelijk leider overleed eerder deze week op 88-jarige leeftijd. Zijn overlijden markeert het einde van een tijdperk binnen de Rooms-Katholieke Kerk — een periode gekenmerkt door menselijkheid, eenvoud en nabijheid. Zijn uitvaart wordt, geheel in lijn met zijn levensvisie, een ingetogen ceremonie waarin symboliek en persoonlijke keuzes de boventoon voeren.
Een paus van het volk
Paus Franciscus overleed aan de gevolgen van een beroerte in combinatie met hartfalen, na een langdurig ziekbed waarin hij herstellende leek van een zware longinfectie. In zijn laatste uren sprak hij woorden van dank aan zijn vertrouwde verpleegkundige, Massimiliano Strappetti: “Bedankt dat je me terug naar het plein hebt gebracht.” Daarmee verwees hij naar zijn laatste publieke optreden op Paaszondag, toen hij, zichtbaar vermoeid, in de pausmobiel een ronde maakte over het Sint-Pietersplein. Die spontane en ontroerende verschijning werd achteraf gezien als zijn stilzwijgende afscheid.
Het moment vat zijn pontificaat treffend samen. Paus Franciscus koos er altijd voor om letterlijk en figuurlijk dicht bij de mensen te blijven. Hij werd geroemd om zijn toegankelijkheid en empathische stijl van leiderschap. Geen verheven retoriek of afstandelijk vertoon, maar juist nabijheid, eenvoud en oprechte betrokkenheid.
Een ingetogen uitvaart met betekenisvolle symboliek
In tegenstelling tot eerdere pauselijke uitvaarten kiest het Vaticaan ditmaal voor een sobere plechtigheid. De ceremonie vindt plaats op het Sint-Pietersplein en wordt geleid door kardinaal Kevin Joseph Farrell, de camerlengo van het Vaticaan. De verwachting is dat tienduizenden pelgrims, geestelijken en wereldleiders zullen samenkomen om afscheid te nemen.
De kist waarin paus Franciscus wordt begraven is opvallend eenvoudig: gemaakt van onbewerkt hout met een dunne zinken binnenlaag. Geen fluweel, geen goud — slechts een sobere kist, waarin hij vredig rust. In zijn handen ligt een rozenkrans, en naast hem bevinden zich voorwerpen die veelzeggend zijn voor zijn leven: zijn pauselijke staf, mijter, enkele herdenkingsmunten en een verzegeld document waarin zijn leven en pontificaat worden samengevat, ook wel de ‘rogito’ genoemd.
De traditionele Vissersring, het symbool van pauselijke autoriteit, wordt na de uitvaart ceremonieel vernietigd. Dit gebruik markeert officieel het einde van zijn ambtsperiode.
Een andere benadering van afscheid nemen
Waar eerdere pausen werden opgebaard op een verhoging in de Sint-Pietersbasiliek, koos Franciscus bewust voor een andere benadering. Zijn kist staat op de vloer, zodat bezoekers hem op gelijke hoogte kunnen groeten. Dit kleine detail benadrukt zijn visie op gelijkwaardigheid en verbondenheid met de mensen.
Daarnaast wordt hij niet begraven in de pauselijke crypte onder de basiliek, zoals traditioneel het geval is, maar in de Basiliek van Santa Maria Maggiore. Deze kerk in het centrum van Rome was een plek waar Franciscus zich persoonlijk verbonden mee voelde. Hij bezocht haar regelmatig, onder meer aan het begin en einde van buitenlandse reizen, en vond er rust en bezinning.
De rol van Massimiliano Strappetti
De laatste woorden van paus Franciscus waren gericht aan Massimiliano Strappetti, zijn persoonlijke verpleegkundige. Strappetti is een bescheiden figuur die zich nooit op de voorgrond plaatste, maar in stilte een belangrijke rol vervulde. Hij diende onder meerdere pausen en werd in 2022 officieel benoemd als gezondheidsadviseur van Franciscus.
De warme band tussen Strappetti en de paus was meer dan professioneel. Hun samenwerking werd gekenmerkt door vertrouwen, respect en oprechte vriendschap. Juist daarom is het bijzonder dat hij de laatste woorden van de paus mocht horen — een blijk van waardering voor jarenlange zorg en steun.
Franciscus als bruggenbouwer
Paus Franciscus heeft in zijn pontificaat van twaalf jaar veel betekend voor de moderne Kerk. Hij stond bekend om zijn pleidooien voor sociale rechtvaardigheid, het beschermen van het milieu, het benadrukken van solidariteit met kwetsbare groepen en het zoeken naar dialoog tussen religies.
Met encyclieken zoals Laudato si’ en Fratelli tutti bracht hij thema’s als duurzaamheid en broederschap naar het hart van de katholieke leer. Hij benoemde kardinalen uit ondervertegenwoordigde regio’s, sprak zich uit tegen armoede en ongelijkheid en bracht het gesprek over geloof en samenleving naar een breder publiek.
Zijn stijl was direct, maar altijd menselijk. Franciscus koos voor een eenvoudig appartement boven het pauselijk paleis, reed in een bescheiden auto en sprak vaak in begrijpelijke taal die voor iedereen toegankelijk was.
Een blijvende erfenis
De begrafenis van paus Franciscus is veel meer dan een afscheid van een geestelijk leider. Het is een moment van reflectie op een leven in dienst van anderen. Zijn keuzes – klein in gebaar, groots in betekenis – vormen een nalatenschap die nog lang zal voortleven in het hart van gelovigen wereldwijd.
De manier waarop hij werd herdacht, met aandacht voor symboliek, soberheid en menselijkheid, laat zien hoe diep zijn waarden geworteld waren in alles wat hij deed. Van zijn eerste verschijning op het balkon van de Sint Pieter tot aan zijn laatste rit over het plein, was hij een paus die bruggen bouwde – tussen volkeren, tussen religies en vooral: tussen mensen.
De toekomst van de Kerk
Na zijn overlijden is de periode van Sede Vacante ingegaan, waarin de pauselijke stoel formeel leeg is. Binnen enkele weken komt het College van Kardinalen bijeen in een conclaaf om een nieuwe paus te kiezen. Of de nieuwe leider het pad van Franciscus zal voortzetten, blijft voorlopig de vraag.
Wat wel zeker is, is dat de lat hoog ligt. Paus Franciscus heeft een blijvende indruk achtergelaten door te laten zien dat leiderschap niet draait om macht of pracht, maar om dienstbaarheid, luisteren en verbinden.
Tot slot
Het leven en afscheid van paus Franciscus zijn een herinnering aan de kracht van eenvoud. Zijn uitvaart is een weerspiegeling van zijn waarden: ingetogen, betekenisvol en vol symboliek. Hij laat geen materiële erfenis na, maar een geestelijke boodschap die wereldwijd weerklank vindt.
In een tijd waarin maatschappelijke uitdagingen groot zijn, blijft zijn stem resoneren: zacht, maar helder. Zijn leven herinnert ons eraan dat echte verandering vaak begint bij een open hart en een nederige houding.
Paus Franciscus wordt begraven zoals hij leefde: met bescheidenheid, liefde voor de mens en diepe toewijding aan zijn roeping. Zijn graf mag dan eenvoudig zijn, maar zijn gedachtegoed is groots en blijvend.
Iedereen in Nederland heeft ermee te maken: de aanwezigheid van PFAS in het bloed. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft dit recent bevestigd na uitgebreid onderzoek naar bloedmonsters uit het hele land. Wat zijn deze stoffen precies, hoe komen ze in ons lichaam terecht en wat betekent dit voor onze gezondheid? Dit artikel geeft antwoord op deze vragen en zet de feiten helder op een rij.
Wat zijn PFAS precies?
PFAS is een verzamelnaam voor duizenden chemische stoffen die sinds de vorige eeuw op grote schaal worden gebruikt. De afkorting staat voor Poly- en PerFluorAlkylStoffen. PFAS maken materialen water-, vet- en vuilafstotend. Daarom vind je PFAS in allerlei producten: van pannen met een antiaanbaklaag tot waterafstotende jassen en bepaalde soorten cosmetica. Het was ooit een ‘wondermiddel’ vanwege deze handige eigenschappen.
PFAS verdwijnen nauwelijks uit het milieu
Een groot probleem is dat PFAS bijna niet afbreken. Ze blijven heel lang in de natuur aanwezig en stapelen zich op in bodem, water en uiteindelijk ook in ons lichaam. Dit maakt PFAS tot een zogenoemde ‘persistente’ stof. Omdat de stoffen zo langzaam afbreken, kan de hoeveelheid in ons lichaam langzaam oplopen als we steeds opnieuw worden blootgesteld.
Onderzoek: iedereen in Nederland heeft PFAS in het bloed
Het RIVM onderzocht 1500 bloedmonsters die tussen 2016 en 2017 zijn afgenomen in heel Nederland. Uit de analyses bleek dat vrijwel iedereen PFAS in het bloed heeft. In bijna alle monsters werden minimaal zeven verschillende soorten PFAS aangetroffen. PFOS en PFOA zijn de meest voorkomende varianten. Vooral deze stoffen roepen zorgen op, omdat ze in verband worden gebracht met mogelijke gezondheidsrisico’s.
Bijzonder is dat het RIVM ook specifiek keek naar regio’s in de buurt van fabrieken die met PFAS hebben gewerkt. Inwoners rond Dordrecht hadden bijvoorbeeld meer PFOA in het bloed. Bij de Westerschelde bleek de concentratie PFOS hoger dan gemiddeld in Nederland. Dit laat zien dat nabijheid van industrie een rol speelt.
Hoe komen PFAS in het lichaam terecht?
Er zijn verschillende manieren waarop mensen PFAS binnenkrijgen. De belangrijkste routes zijn voedsel, drinkwater en direct contact met producten die PFAS bevatten.
-
Voedsel: Via vis, schaal- en schelpdieren, vlees en eieren kunnen PFAS ons lichaam binnenkomen. Vooral in gebieden rondom vervuilde wateren kan dit een groot aandeel leveren.
-
Drinkwater: Ook drinkwater kan PFAS bevatten, al voldoen de meeste Nederlandse waterbedrijven aan strenge normen.
-
Producten: Veel huishoudelijke producten zoals pannen met antiaanbaklagen, regenjassen, schoenen en cosmetica bevatten PFAS. Bij slijtage of verhitting kunnen kleine deeltjes vrijkomen.
Het Voedingscentrum adviseert daarom om gevarieerd te eten en niet te vaak producten uit één specifieke regio te consumeren, vooral in gebieden waar verhoogde concentraties zijn gemeten.
Wat zijn de mogelijke gezondheidseffecten?
Dat PFAS bij iedereen in het bloed voorkomen, betekent niet dat mensen direct ziek worden. Wel kunnen ze effect hebben, zeker bij langdurige blootstelling. Volgens het RIVM kan een hoge concentratie PFAS invloed hebben op het immuunsysteem. Zo kan de weerstand verminderen, waardoor het lichaam minder goed in staat is om infecties te bestrijden.
Andere wetenschappelijke studies koppelen langdurige blootstelling aan mogelijke effecten op de hormoonhuishouding, de vruchtbaarheid en een licht verhoogd risico op sommige vormen van kanker. De risico’s hangen sterk af van de hoeveelheid PFAS in het lichaam, hoe lang iemand eraan blootstaat en de persoonlijke gezondheidssituatie.
Wat zegt het RIVM over de norm?
Voor PFAS is een gezondheidskundige grenswaarde vastgesteld. Dit is een richtlijn voor een hoeveelheid die als veilig wordt beschouwd. Het RIVM constateert nu dat de concentraties in het bloed bij de meeste mensen in Nederland hoger liggen dan deze grenswaarde. Dit is een signaal dat er structureel te veel PFAS binnenkomen.
Belangrijk om te weten is dat de grenswaarde geen harde scheidslijn is. Boven deze waarde neemt het risico op gezondheidseffecten toe, maar dit betekent niet dat mensen direct ziek worden.
Waarom verdwijnen PFAS niet vanzelf?
Een groot probleem is dat PFAS bijna niet afbreken. De stoffen kunnen zich jarenlang in het milieu ophopen en zo ook in ons lichaam. PFAS worden wel langzaam afgebroken en uitgescheiden, maar dit proces duurt jaren. Daarom is het belangrijk om de blootstelling zoveel mogelijk te beperken.
Om de hoeveelheid PFAS in het lichaam omlaag te brengen, is het nodig dat mensen minder binnenkrijgen. Dat vraagt om maatregelen vanuit overheden en bedrijven, maar ook om bewustere keuzes van consumenten.