Nederland kan vanaf 2030 vaker te maken krijgen met stroomstoringen. Dat blijkt uit een rapport van adviesbureau Compass Lexecon, opgesteld in opdracht van brancheorganisatie Energie Nederland. De onderzoekers wijzen erop dat gascentrales steeds minder rendabel zijn, terwijl de vraag naar elektriciteit juist blijft groeien.

Huidige situatie stabiel, maar risico’s nemen toe

Tot en met 2029 verwachten de onderzoekers dat de stroomvoorziening stabiel blijft. Daarna verandert de situatie snel. In 2029 sluiten de laatste kolencentrales en neemt de afhankelijkheid van duurzame bronnen zoals wind- en zonne-energie verder toe. Tegelijkertijd stijgt het elektriciteitsverbruik sterk door het toenemende gebruik van warmtepompen en elektrische auto’s.

Volgens het rapport kan zonder aanvullende maatregelen een tekort aan productie ontstaan, vooral op momenten dat er weinig wind is of de zon nauwelijks schijnt.

Rol van gascentrales steeds kleiner

Gascentrales spelen een belangrijke rol als back-up bij wisselende productie uit zon en wind. Door de snelle groei van duurzame energie leveren deze centrales echter steeds minder op. Voor exploitanten wordt het daardoor financieel minder aantrekkelijk om bestaande centrales open te houden of te investeren in nieuwe capaciteit.

Het gevolg is dat er minder reservevermogen beschikbaar komt. Dat vergroot het risico op storingen, zeker tijdens periodes met een hoge elektriciteitsvraag.

Beperkte mogelijkheden voor import van stroom

Nederland kan een deel van de vraag opvangen door elektriciteit uit het buitenland te importeren. Toch zijn hier beperkingen. Duitsland kampt met vergelijkbare uitdagingen in de energiemarkt en kan daardoor minder leveren. Daarnaast loopt de aanleg van een nieuwe stroomkabel met het Verenigd Koninkrijk vertraging op. Dat betekent dat Nederland niet altijd kan rekenen op extra import in tijden van schaarste.

Kans op tekorten neemt toe na 2033

Compass Lexecon berekende dat Nederland vanaf 2033 kan uitkomen op stroomtekorten van 15 tot 18 uur per jaar. Dat is vier keer meer dan de huidige norm van maximaal vier uur. Zulke tekorten kunnen leiden tot ongeplande stroomuitval en sterk stijgende prijzen.

Op dit moment is de betrouwbaarheid van het Nederlandse net nog zeer hoog: 99,99 procent. Zonder beleidsaanpassingen kan dat percentage in de toekomst lager uitvallen.

Voorbeeld van recente storing

De waarschuwing in het rapport volgt kort na een grote storing in Zwolle op 15 juni. Daar viel de stroom in delen van de stad tijdelijk uit. Winkels moesten sluiten en verkeerslichten vielen uit. Zulke incidenten zijn nu nog uitzonderlijk, maar de onderzoekers waarschuwen dat zij vaker kunnen voorkomen als er geen maatregelen worden genomen.

Voorstel voor een capaciteitsmarkt

Om de leveringszekerheid te verbeteren pleiten de onderzoekers voor de invoering van een capaciteitsmarkt. In zo’n systeem krijgen energiebedrijven een vergoeding om centrales beschikbaar te houden of op stand-by te zetten. Zo kan er altijd extra capaciteit worden ingezet als duurzame bronnen tijdelijk minder leveren.

België en het Verenigd Koninkrijk gebruiken dit systeem al of bereiden het in detail voor. Volgens het rapport kan Nederland met een vergelijkbare aanpak de kans op storingen aanzienlijk verkleinen en de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet behouden.

Gevolgen voor consumenten en bedrijven

Als de voorspellingen uitkomen, kan dat gevolgen hebben voor huishoudens en bedrijven. Storingen kunnen leiden tot ongemakken in het dagelijks leven, zoals uitvallende verlichting, stilvallende productieprocessen of beperkte beschikbaarheid van elektrische laadpunten. Ook kan de prijs van elektriciteit stijgen wanneer vraag en aanbod niet meer goed in balans zijn.

Daarom benadrukken de onderzoekers dat tijdig ingrijpen nodig is om toekomstige problemen te voorkomen.

Vooruitblik

De komende jaren wordt duidelijk of Nederland kiest voor extra maatregelen om de stroomvoorziening te beschermen. Het rapport onderstreept dat de energietransitie kansen biedt, maar ook vraagt om aanvullende waarborgen. Het doel is dat duurzame energie groeit, zonder dat de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet in gevaar komt.