Algemeen
Johan (82): “Ik word nooit meer uitgenodigd voor verjaardagen, zelfs niet door mijn eigen kinderen”
Johan, 82 jaar, kijkt vanuit zijn appartement naar buiten, maar voelt zich van binnen somber. Familiebijeenkomsten, die ooit vreugde brachten, zijn nu slechts herinneringen. “Ik word nooit meer uitgenodigd voor verjaardagen,” zegt hij met verdriet, “zelfs niet door mijn eigen kinderen.” Johan voelt zich vaak buitengesloten, net als veel ouderen. Hij heeft vier kinderen en kleinkinderen, maar hoort zelden nog over hun feesten. Het gevoel van onzichtbaarheid is pijnlijk. Hij mist de tijd dat verjaardagen gezamenlijk werden gevierd en verlangt naar een eenvoudig gebaar van inclusie.
“Vroeger deden we alles samen,” zegt Johan. Maar tegenwoordig hoort hij pas achteraf van feestjes, alsof hij vergeten wordt. Zijn eenzaamheid reikt verder dan het niet bijwonen van de feesten; het gaat om het gevoel van uitgesloten zijn door zijn familie. Hij denkt dat mensen hem saai vinden en liever niet uitnodigen. Dit maakt hem verdrietig, vooral omdat hij zich nog betrokken wil voelen bij het leven van zijn kinderen en kleinkinderen.
Zelfs zijn eigen verjaardag wordt amper nog gevierd. “Vroeger kwamen ze allemaal langs, nu was alleen mijn buurvrouw er,” vertelt hij. Johan’s situatie weerspiegelt een veel voorkomend probleem onder ouderen: de eenzaamheid en het gemis aan sociale verbondenheid. Bijna de helft van de 75-plussers ervaart gevoelens van eenzaamheid in Nederland.
Het is vaak moeilijk te begrijpen waarom ouderen buitengesloten worden van sociale evenementen. Misschien door drukke levens of omdat mensen het te lastig vinden om ouderen erbij te betrekken. Maar Johan vindt dat geen excuus. Hij heeft altijd voor zijn kinderen gezorgd en verlangt simpelweg naar het gevoel erbij te horen.
“Ze denken misschien dat ik liever thuisblijf, maar dat is helemaal niet waar,” zegt Johan. Hij wil gewoon weer genieten van de simpele dingen: het gelach van zijn kleinkinderen, gesprekken met zijn kinderen, en het gevoel ergens bij te horen.
Wat kan er gedaan worden om mensen zoals Johan te helpen? Het antwoord is simpel: betrek ouderen bij familiefeesten, nodig ze uit en zorg ervoor dat ze zich gewaardeerd voelen. Deze kleine gebaren maken een wereld van verschil voor hun gevoel van verbondenheid.
Johan hoopt dat zijn verhaal anderen inspireert om hun ouders en grootouders meer bij hun leven te betrekken. “Wij hebben nog zoveel te geven,” zegt hij, “we willen nog steeds een deel zijn van het leven van onze dierbaren.”
Zijn verhaal is een herinnering aan het belang van inclusie van ouderen. Het is makkelijk te denken dat ze liever niet komen, maar vaak verlangen ze juist naar die betrokkenheid. Hun aanwezigheid maakt elke bijeenkomst specialer en zorgt ervoor dat ze zich geliefd en gewaardeerd voelen – iets waar iedereen, ongeacht hun leeftijd, recht op heeft.
“Ik wil dat ze weten dat ik er nog ben,” zegt Johan. “Dat ik nog steeds hun vader en opa ben en dat ik nog steeds van ze houd.”
Dus wanneer je de volgende keer een verjaardag of familiebijeenkomst organiseert, vergeet niet je oudere familieleden uit te nodigen. Voor hen kan dit het verschil maken tussen eenzaamheid en het gevoel ergens bij te horen, een gevoel dat iedereen verdient.
De Vliegende Hollander is een bekende zeemanslegende over een spookschip dat nooit meer kan aanleggen. Het verhaal stamt uit de maritieme cultuur van de 17e eeuw. De oudste bewaarde bronnen verschijnen pas aan het einde van de 18e eeuw.
De vrouw die achterbleef
In latere Nederlandse bewerkingen krijgt de kapitein een vrouw. Haar naam is vaak Catharina. In de Efteling-vertelling staat zelfs het dagboek van “Catharina” centraal. Bezoekers horen haar klaagzang over de afwezige echtgenoot. Dat maakt de huiselijke impact van de tocht tastbaar.
Schrijver Frederick Marryat plaatste in 1837 het thuisfront van kapitein Van der Decken in Terneuzen. Deze locatiekeuze koppelde de legende blijvend aan Zeeland en aan een herkenbaar decor aan de Westerschelde.
Sommige volkskundige bronnen noemen zelfs een verlossingsvariant. Daarin verschijnt de zoon Philip met een reliek aan boord. De kapitein knielt, waarna schip en bemanning verdwijnen en rust krijgen. Dit is geen vaste kern, maar een minder bekende tak van het verhaal.
Onenigheid aan boord
In veel vertellingen twijfelt de bemanning als het weer omslaat bij Kaap de Goede Hoop. De kapitein zwoer volgens een vroege 19e-eeuwse tekst toch door te varen, al kostte het “tot de dag des oordeels”. Dat motief verklaart de eeuwige tocht.
De Efteling-versie verbeeldt die spanning expliciet. De bemanning is “van angst de wanhoop nabij” terwijl de kapitein regels en adviezen negeert en uitvaart. Dit is een moderne interpretatie, maar sluit aan bij het bekende kernoordeel over koppigheid en risico.
Minder bekende details uit de overlevering
Brieven aan mensen die allang overleden zijn: In sommige versies probeert de spookbemanning brieven mee te geven aan passerende schepen. De adviezen aan zeelieden luiden om die post niet aan te nemen. Dit motief keert vaak terug in 19e-eeuwse teksten.
De Terneuzen-verbinding: Door Marryat werd Terneuzen vaste “thuisbasis” in populaire versies. Dat verklaart waarom lokale verhalen, museumteksten en mediaproducties deze stad blijven noemen.
Een ooggetuigenverslag uit 1881: In de scheepsreis van de latere koning George V staat een bekende notitie. In de vroege ochtend van 11 juli 1881 meldde de wacht een “rood licht” en een schip dat daarna verdween. Het logboek noemt dertien getuigen. Het incident geldt als de bekendste 19e-eeuwse melding.
Model voor de kapitein: De 17e-eeuwse VOC-schipper Barend Fokke voer uitzonderlijk snel naar Java. Latere schrijvers zagen in hem een mogelijk voorbeeld voor de legendarische kapitein. Dit is een hypothese, geen bewezen feit.
Natuurlijke verklaring: Optische verschijnselen zoals een superior mirage, beter bekend als een fata morgana, kunnen schepen vervormen of laten “zweven”. Zo’n luchtspiegeling is een plausibele bron voor spookschepen en plots verdwijnende silhouetten.
Opera en verlossingsthema: Richard Wagner maakte de legende wereldberoemd met zijn opera Der fliegende Holländeruit 1843. De kern is verlossing door trouw en opoffering. Deze insteek beïnvloedde latere Europese versies.
Hoe dacht zijn vrouw over de reis?
De bronnen uit de 18e en vroege 19e eeuw zeggen weinig over gevoelens aan het thuisfront. Pas in latere bewerkingen krijgt de echtgenote een stem. In de Efteling-interpretatie spreekt Catharina de afwezige kapitein toe. Haar woorden leggen de focus op wachten, onzekerheid en de sociale gevolgen van een lange reis. Dit sluit aan bij de historische realiteit van maandenlange tochten en beperkt contact. Het blijft wel fictie, bedoeld om het publiek een herkenbaar perspectief te geven.
Wat vond de bemanning?
Vroege Engelstalige teksten tekenen de kapitein als iemand die “zijn zin doorzette”. Latere varianten laten de bemanning twijfelen of zelfs aandringen op schuilen. De eed om de Kaap te ronden verklaart waarom hun bezwaren geen effect hadden. Het conflict tussen voorzichtigheid en doorzetten is sindsdien een vast onderdeel van de verteltraditie.
Tot slot
Misschien is dat wel de echte kracht van het verhaal: je weet nooit of je de Vliegende Hollander tegenkomt op volle zee of gewoon in Kaatsheuvel. En eerlijk, nat worden op de Efteling-attractie is toch een stuk veiliger dan een eeuwige vloek op de oceaan.