Algemeen
Jan Terlouw (93) laat blijvende indruk achter als schrijver, politicus en voorvechter van vertrouwen
Nederland heeft afscheid genomen van een van zijn meest veelzijdige en geliefde publieke figuren. Jan Terlouw, oud-politicus, natuurkundige en schrijver van beroemde jeugdboeken, is op 93-jarige leeftijd thuis in Twello vredig overleden, omringd door zijn familie. Zijn dochter, schrijfster Sanne Terlouw, maakte het nieuws bekend: “Hij is vannacht rustig heengegaan, in het bijzijn van ons allemaal.”
Met zijn overlijden verliest Nederland een man die gedurende decennia zijn stempel drukte op zowel de politiek als de literatuur – en op latere leeftijd ook op het publieke debat over vertrouwen, milieu en maatschappij.
Een leven vol betekenis: van kernfysica naar het Binnenhof
Voordat Jan Terlouw bekend werd als politiek leider en auteur, werkte hij als natuurwetenschapper. Hij hield zich bezig met kernfysisch onderzoek, met een bijzondere interesse in kernfusie – een onderwerp dat toen al gold als veelbelovend voor de toekomst van energie. Zijn wetenschappelijke loopbaan vormde de basis voor zijn latere pleidooien voor duurzaamheid en klimaatbewustzijn.
In 1971 maakte Terlouw de overstap naar de politiek. Namens D66 kwam hij in de Tweede Kamer, waar hij zich al snel profileerde als een voorvechter van milieubescherming. Hij speelde een belangrijke rol in de discussie over de Oosterschelde: in plaats van een volledige afsluiting van dit natuurgebied wist hij mede te zorgen voor een oplossing waarin waterveiligheid én ecologie hand in hand gingen.
Leider van D66: een redelijke stem in een gepolariseerde tijd
Toen D66-oprichter Hans van Mierlo zich in 1974 tijdelijk terugtrok, nam Terlouw het stokje over als partijleider. In een politiek landschap dat gekenmerkt werd door felle tegenstellingen tussen links en rechts, positioneerde Terlouw zijn partij als een “redelijk alternatief”. Met een stijl die nuchterheid, intellect en betrokkenheid uitstraalde, gaf hij D66 een eigen gezicht.
Zijn leiderschap resulteerde in electorale groei. Bij de verkiezingen van 1977 steeg D66 onder zijn leiding van zes naar acht zetels. In 1981 volgde een forse sprong naar zeventien zetels, waarmee D66 voor het eerst echt een grote speler werd. Terlouw werd vicepremier en minister van Economische Zaken in het kabinet-Van Agt II, een brede coalitie met het CDA en de PvdA.
Moeilijke jaren in de regering
Hoewel zijn entree in het kabinet veelbelovend leek, verliep de samenwerking met CDA-leider Van Agt en PvdA-voorman Joop den Uyl moeizaam. De onderlinge tegenstellingen bleken diep, en het kabinet hield dan ook geen stand. Toen de PvdA zich terugtrok, besloot D66 om wel aan te blijven. Dat besluit werd Terlouw niet door iedereen in dank afgenomen.
Bij de verkiezingen die volgden, in 1982, verloor D66 fors en zakte terug naar zes zetels. Terlouw nam daarna afscheid van de landelijke politiek, maar bleef nog actief als commissaris van de Koningin in Gelderland en later als Eerste Kamerlid. Ook bleef hij lange tijd nauw betrokken bij D66 en werd hij door velen gezien als een moreel kompas binnen de partij.
Succesvol kinderboekenschrijver: van Oorlogswinter tot Koning van Katoren
Naast zijn politieke loopbaan bouwde Jan Terlouw een indrukwekkend oeuvre op als schrijver van kinder- en jeugdboeken. In de vakanties schreef hij aan verhalen die vaak gebaseerd waren op zijn eigen ervaringen of op de vragen die zijn kinderen hem stelden.
Zijn bekendste boeken, Oorlogswinter en Koning van Katoren, groeiden uit tot klassiekers. Ze zijn vertaald, bekroond en meerdere keren verfilmd. Oorlogswinter (2008), waarin een jongen tijdens de hongerwinter in de Tweede Wereldoorlog volwassen wordt, trok bijna een miljoen bioscoopbezoekers. In Koning van Katoren (1971) vertelt Terlouw het verhaal van een jonge held die zijn weg zoekt in een land vol bestuurlijke absurditeiten – een boek dat velen lezen als een maatschappijkritische allegorie.
Zijn jeugdboeken onderscheiden zich door een combinatie van avontuur, ethiek en maatschappelijke thema’s. Ze nodigen lezers uit om na te denken over verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en moed – waarden die ook in zijn politieke leven centraal stonden.
De kracht van vertrouwen: het touwtje uit de brievenbus
Op hoge leeftijd kreeg Terlouw opnieuw landelijke aandacht toen hij in 2016 te gast was in het programma De Wereld Draait Door. Daar hield hij een warm pleidooi voor vertrouwen in de samenleving. Hij sprak over hoe mensen vroeger een touwtje uit de brievenbus lieten hangen, als symbool dat de deur openstond en men elkaar vertrouwde.
Het beeld van het ‘touwtje uit de brievenbus’ raakte een gevoelige snaar in Nederland. In een tijd waarin wantrouwen en polarisatie toenamen, riep Terlouw op tot een terugkeer naar onderling respect en openheid. Zijn oproep werd massaal gedeeld, besproken in de media en zelfs gebruikt in maatschappelijke campagnes.
D66: “Een baken in een onrustige wereld”
In een officiële reactie noemt D66 Jan Terlouw een “boegbeeld en een baken in een onrustige politieke wereld.” De partij spreekt zijn waardering uit voor Terlouw als “een echte partijman, een graag geziene spreker op congressen, een mentor voor jong politiek talent en een onvermoeibare campaigner.”
Zijn inzet voor het klimaat, de democratie en het onderwijs blijft een inspiratiebron voor de partij. “De partij die hem zo lief was, zal zijn nalatenschap met trots voortzetten,” aldus D66.
Een vader, partner en denker
Jan Terlouw was meer dan politicus en schrijver. Hij was ook een toegewijde vader van vier kinderen, onder wie schrijfster Sanne Terlouw, met wie hij meerdere boeken schreef. Zij omschrijft hem als “een bijzondere vader en partner voor zijn vriendin.” In haar verklaring zegt ze te hopen dat zijn ideeën blijven voortleven: “We hopen dat zijn gedachtegoed weerklank blijft vinden in de samenleving.”
Zijn betrokkenheid bij maatschappelijke onderwerpen bleef tot op hoge leeftijd onverminderd sterk. In interviews en opiniestukken deelde hij zijn zorgen én hoop over thema’s als klimaatverandering, onderwijs, democratie en sociale verbondenheid. Steeds met dezelfde toon van redelijkheid en vertrouwen.
Een erfenis die blijft
Met het overlijden van Jan Terlouw verliest Nederland een man die vele rollen vervulde: wetenschapper, politicus, schrijver, denker en moreel leider. Zijn leven was gewijd aan het zoeken naar verbinding – tussen mensen, tussen generaties, tussen wetenschap en maatschappij.
Zijn woorden blijven nagalmen: over vertrouwen, over verantwoordelijkheid, over het belang van idealen. De generaties die zijn boeken lazen of naar hem luisterden, dragen zijn gedachtegoed met zich mee. In scholen, bibliotheken, huiskamers en politieke debatten leeft zijn stem voort.
Het lijkt erop dat prinses Ariane (17) niet bepaald blij is met haar moeder, koningin Máxima (53). Tijdens een conferentie in Amsterdam onthulde Máxima dat haar jongste dochter problemen met haar zicht heeft door overmatig smartphonegebruik. Dit nieuws, dat inmiddels breed is opgepikt door de media, zou Ariane zelf liever niet zo publiekelijk gedeeld hebben gezien.
Problemen door smartphonegebruik
Tijdens de conferentie sprak Máxima met jongeren over het steeds toenemende gebruik van sociale media en smartphones. Een van de aanwezige jongeren vertelde over haar eigen ervaringen en hoe schermtijd haar leven beïnvloedt. Op dat moment besloot Máxima een persoonlijke anekdote te delen: ook haar eigen dochter heeft last van de gevolgen van te veel schermgebruik.
Ze vertelde dat Ariane moeite heeft met het scherpstellen van haar zicht, iets wat artsen linken aan het vele gebruik van schermen. Het probleem van bijziendheid onder jongeren door overmatig telefoongebruik is wereldwijd groeiende, en kennelijk is ook de jongste dochter van koning Willem-Alexander daar niet immuun voor.
Tiktokverslaving?
Het nieuws sloeg in als een bom. In talkshows en nieuwsprogramma’s werd er direct over gesproken, waaronder bij RTL Boulevard. Presentator Luuk Ikink lichtte de situatie toe:
“Dat ook onze eigen prinsessen urenlang aan het tiktokken of Instagrammen zijn, is natuurlijk geen verrassing. Maar dat het bij prinses Ariane al zulke gevolgen heeft, is wél opvallend. Wat is er precies aan de hand?”
Royaltykenner Jeroen Snel gaf daarop uitleg. “Nou, schrik niet: Ariane heeft last van een zichtprobleem. Dat zei Máxima vandaag op een conferentie in Amsterdam over jongeren, sociale media en schermgebruik. Ze vertelde daar dat haar jongste dochter moeite heeft met scherpstellen door te veel schermtijd.”
Volgens Jeroen Snel was het geen gepland statement, maar iets wat Máxima spontaan deelde in het gesprek. “Ze zat aan tafel met wetenschappers en jongeren, en maakte toen die opmerking. Maar daar zaten ook journalisten bij. Niet met draaiende camera’s, maar zij noteerden het wel. En dan heb je ineens een nieuwsprimeur.”
Bijziendheid en de impact ervan
Het probleem dat Ariane heeft, is in feite niets anders dan bijziendheid, een aandoening die bij steeds meer jongeren voorkomt. Het vele staren naar een scherm op korte afstand kan ervoor zorgen dat de oogspieren zich te weinig ontspannen, waardoor jongeren steeds meer moeite krijgen met veraf kijken.
Na de ophef in de media gaf de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) een nuancering op de uitspraak van Máxima. “Prinses Ariane heeft inderdaad moeite met scherpstellen, maar dit hoeft niet enkel door schermgebruik te komen. Het is een veelvoorkomend probleem bij jongeren en er spelen vaak meerdere factoren een rol.”
Ondanks deze verduidelijking was het kwaad al geschied: heel Nederland wist nu dat Ariane problemen had met haar ogen door haar telefoongebruik.
Ariane zou woest zijn
Volgens insiders zou Ariane niet blij zijn met de uitlatingen van haar moeder. Jeroen Snel merkte op:
“Ik denk dat Máxima hier zelf ook behoorlijk van baalt. Ze zei het in een onschuldig gesprek en wilde vooral sympathiek overkomen. Maar ja, het is nu eenmaal de koningin en dan wordt alles breed uitgemeten.”
Vooral voor Ariane zelf zou dit een ongemakkelijk moment zijn. “Ze wordt in april 18 en in de zomer is er weer zo’n persmoment met de koninklijke familie. En wat gaat er dan gebeuren? Juist, dan staan alle journalisten klaar met vragen als: ‘Hoe is het met uw ogen?’ en ‘Hoeveel uur per dag zit u op uw telefoon?’ Dat is nu al te voorspellen. En laten we eerlijk zijn: welke tiener zit daarop te wachten?”
Volgens kenners heeft Ariane het al moeilijk genoeg met de druk van haar koninklijke status en zou ze graag haar privacy behouden. Dat een opmerking van haar moeder nu opeens landelijk nieuws is, zou de prinses dan ook flink tegen de borst stuiten.
Máxima wilde bewustzijn vergroten
Toch is het niet ondenkbaar dat Máxima de opmerking bewust maakte om een groter probleem aan te kaarten. Overmatig schermgebruik is een serieus probleem bij jongeren, en het koninklijk huis wordt vaak ingezet om maatschappelijke thema’s onder de aandacht te brengen. Door een persoonlijk voorbeeld te geven, hoopt Máxima wellicht het gesprek over schermtijd en gezondheid te stimuleren.
In Nederland is er steeds meer aandacht voor de gevolgen van schermgebruik, zoals verslechterend zicht, slaapproblemen en een verminderde concentratie. Wetenschappers en oogartsen waarschuwen dat kinderen en jongeren veel vaker naar buiten moeten kijken en hun schermtijd moeten beperken.
Máxima’s woorden kunnen dan ook gezien worden als een manier om ouders te waarschuwen. Maar of Ariane dat ook zo ziet, is de vraag.
Ophef in de media
Ondertussen is de onthulling voer voor discussie geworden op sociale media. Sommige mensen vinden het prima dat Máxima dit heeft gedeeld, omdat het een belangrijk onderwerp is. Anderen vinden dat ze haar dochter in verlegenheid heeft gebracht en deze informatie niet openbaar had moeten maken.
“Waarom zou je dat in de media gooien? Laat dat meisje lekker met rust,” schrijft iemand op Twitter.
Een ander reageert met: “Goed dat ze dit benoemt! Veel jongeren zitten te veel op hun telefoon en hebben niet door wat dat met hun ogen doet.”
Wat de waarheid ook is, één ding is zeker: de volgende keer zal Máxima twee keer nadenken voordat ze privé-informatie over haar kinderen deelt met de wereld. En Ariane? Die zal haar telefoon voorlopig iets vaker laten liggen… of misschien juist niet.