Algemeen
Dader aanslag op Pim Fortuyn na 23 jaar gezien tijdens joggen in park
De aanslag op Pim Fortuyn: een politieke schokgolf die Nederland blijvend veranderde
Op 6 mei 2002 werd Nederland opgeschrikt door een gebeurtenis die diepe sporen naliet in de politieke en maatschappelijke geschiedenis van het land. Pim Fortuyn, de omstreden maar charismatische politicus die met zijn eigen lijst storm liep in de peilingen, werd op het Media Park in Hilversum verm00rd. Negen dagen voor de Tweede Kamerverkiezingen werd hij op brute wijze neergesch0ten op een parkeerterrein bij het Audiocentrum, direct na een radio-interview.
De dader: Volkert van der Graaf, een milieuactivist met een achtergrond in het links-extremistische activisme. Hij werd vrijwel onmiddellijk na de m00rd gearr*steerd. Zijn daad was bedoeld, zo verklaarde hij later, om te voorkomen dat Fortuyn naar zijn inzicht kwetsbare groepen in de samenleving zou “demoniseren”. De m00rd werd daarmee niet alleen een persoonlijke tragedie, maar ook een aantasting van het democratische proces. Het land r0uwde — en discussieerde.
Een golf van nationale en internationale verontwaardiging
De m00rd op Fortuyn veroorzaakte direct een golf van verbijstering, verdriet en woede. Nooit eerder in de recente Nederlandse geschiedenis was een politicus op deze manier het zwijgen opgelegd. De gebeurtenis haalde wereldwijd het nieuws en werd vergeleken met politieke m00rden zoals die op John F. Kennedy. Binnen Nederland barstte een felle discussie los over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting, de rol van activisme, en de veiligheid van politici.
Er ontstonden ook snel complottheorieën. Was Van der Graaf wel alleen? Had de staat gefaald in haar taak om Fortuyn te beschermen? Er verschenen tal van boeken en documentaires die deze vragen onderzochten. Hoewel de officiële lezing nooit is weerlegd, is het wantrouwen bij een deel van de bevolking tot op de dag van vandaag voelbaar.
Fortuyns politieke erfenis en verkiezingssucces
Ondanks zijn overlijden bleef Fortuyn op de kieslijst staan voor de Tweede Kamerverkiezingen van 15 mei 2002. Het resultaat was historisch: zijn partij, de Lijst Pim Fortuyn (LPF), behaalde met 1.358.942 stemmen maar liefst 26 zetels. Nog nooit had een nieuwe partij bij haar debuut zo’n groot aandeel in de Kamer veroverd.
Toch bleek het succes kortstondig. De LPF had moeite zich te organiseren zonder haar leider, en interne conflicten domineerden het nieuws. Bij de verkiezingen van 2006 keerde de partij niet meer terug in de Tweede Kamer. Toch wordt Fortuyns naam nog vaak genoemd in het politieke debat. Veel thema’s die hij aansneed — zoals immigratie, integratie en bestuurlijke openheid — zijn vandaag de dag nog steeds actueel.
De rechtszaak tegen Volkert van der Graaf
Op 15 april 2003 werd Volkert van der Graaf veroordeeld tot 18 jaar gev*ngenisstraf. De rechtbank oordeelde dat de m00rd weliswaar schokkend was en op br*te wijze werd gepleegd, maar vond de inbreuk op het democratisch proces “niet ernstig genoeg” om een levenslange c*lstraf te rechtvaardigen. De kans op herhaling werd volgens een psychiatrisch rapport als klein ingeschat.
Toch woog de rechtbank wel degelijk zwaar mee dat de rechtsorde ernstig was geschokt. Naast moord werd Van der Graaf ook veroordeeld voor verboden w*penbezit en het bedreigen van Hans Smolders, Fortuyns chauffeur en lijfwacht, die de dader direct na de aansl*g achterna zat.
De strafmaat leidde tot publieke discussie. Was 18 jaar genoeg voor zo’n daad? Had levenslang niet meer recht gedaan aan de ernst van het feit en de maatschappelijke gevolgen?
Vroegtijdige vrijlating en een ongemakkelijk beeld
Na het uitzitten van twee derde van zijn straf — 12 jaar — kwam Van der Graaf in 2014 voorwaardelijk vrij. Hij kreeg te maken met diverse beperkingen, waaronder een meldplicht, contactverbod met media en een locatieverbod voor het Media Park en politieke bijeenkomsten. In 2020 kwamen deze beperkingen te vervallen. Sindsdien leeft Van der Graaf als vrij man, zonder toezicht van justitie.
Op 6 mei 2025, exact 23 jaar na de m00rd, werd Van der Graaf gesignaleerd tijdens een wandeling door een park in Apeldoorn. Op sociale media leidde dit tot veel beroering. Sommigen uitten hun afkeer over het feit dat de m00rdenaar van Fortuyn ogenschijnlijk ongestoord van zijn vrijheid geniet op de herdenkingsdag van zijn daad. Anderen riepen juist op tot kalmte en verwezen naar de rechtsstaat, die hem volgens de wet een tweede kans heeft gegeven.
De impact op nabestaanden en de samenleving
Voor de familie van Pim Fortuyn, zijn vrienden en zijn trouwe aanhang is de pijn nog altijd voelbaar. Elk jaar wordt er rond 6 mei een moment van herdenking gehouden bij het standbeeld van Fortuyn in Rotterdam. De herinnering aan zijn bijdrage aan het politieke debat blijft levend, net als de schok die zijn d00d teweegbracht.
Voor velen blijft het confronterend dat Van der Graaf inmiddels in volledige vrijheid leeft. De vraag hoe een samenleving omgaat met veroordeelden van zware misdr!jven — zeker met een duidelijke politieke lading — is geen makkelijke. Het raakt aan diepere vragen over straf, vergiffenis, veiligheid en rechtvaardigheid.
De herdenking en zijn laatste rustplaats
Fortuyn werd op 10 mei 2002 begraven op begraafplaats Westerveld in zijn geboortedorp Driehuis, na een indrukwekkende requiemmis in de Kathedraal van Rotterdam. Op 20 juli 2002 werden zijn st0ffelijke resten overgebracht naar een praalgraf in het Italiaanse Provesano, waar Fortuyn een vakantiewoning bezat. De herbegrafenis gebeurde op verzoek van zijn familie, in alle rust, ver weg van de hectiek van de Nederlandse politiek.
Conclusie: een open wond in de Nederlandse geschiedenis
De m00rd op Pim Fortuyn markeert een kantelpunt in de moderne Nederlandse geschiedenis. Het was niet alleen een persoonlijke tragedie, maar ook een aanv*l op het vrije politieke debat. De discussie over de balans tussen vrijheid van meningsuiting, veiligheid en activisme leeft tot op de dag van vandaag voort.
Dat Volkert van der Graaf inmiddels zonder beperkingen door het leven gaat, roept bij velen emotie en onbegrip op — zeker rond de herdenkingsdatum van de m00rd. Maar het herinnert ons er ook aan hoe complex de werking van een rechtsstaat is. Want zelfs voor wie onherstelbaar leed veroorzaakte, geldt uiteindelijk het principe van straf, herstel en — hoe moeilijk ook — wederopname in de samenleving.
Nationaal Hitteplan opnieuw van kracht: dit moet je weten over de komende dagen
Voor het eerst in jaren is het Nationaal Hitteplan opnieuw actief. De aanleiding? Een uitzonderlijk warme periode die grote delen van Nederland in zijn greep houdt. Het KNMI heeft inmiddels code geel afgegeven en waarschuwt voor temperaturen die in sommige delen van het land kunnen oplopen tot 37 graden. Zowel het KNMI als het RIVM roepen op tot extra waakzaamheid, vooral wanneer het gaat om de gezondheid van kwetsbare groepen.
Code geel: waar en wanneer?
De hitte begint langzaam op te bouwen en bereikt begin deze week zijn hoogtepunt. Voor vandaag (zondag) verwacht Weeronline al hoge temperaturen, vooral landinwaarts. In de kustgebieden blijft het nog enigszins draaglijk met zo’n 22 tot 24 graden, maar in het binnenland stijgt het kwik richting de 30 graden. In Zuid-Limburg en delen van Noord-Brabant kan het zelfs nog warmer worden.
Het KNMI adviseert kwetsbare mensen om tussen 12.00 en 18.00 uur binnen te blijven, met name in de heetste regio’s. Wie toch naar buiten moet, doet er verstandig aan zich goed te beschermen tegen de zon en voldoende te drinken.
De zonkracht is vandaag 7, wat betekent dat een onbeschermde huid al binnen 10 tot 20 minuten kan verbranden. Zonnebrandcrème, een pet of hoed en luchtige kleding zijn daarom geen overbodige luxe.
Wat is het Nationaal Hitteplan precies?
Het Nationaal Hitteplan is een gezamenlijk initiatief van het RIVM, KNMI en verschillende gezondheidsorganisaties. Het wordt geactiveerd wanneer er sprake is van aanhoudende hitte die risico’s vormt voor de volksgezondheid.
De maatregelen zijn vooral bedoeld om mensen bewust te maken van de gevaren van extreme warmte en om praktische handvatten te geven voor preventie. De nadruk ligt hierbij op het beschermen van ouderen, jonge kinderen, chronisch zieken en mensen die alleen wonen.
Morgen (maandag) wordt het Nationaal Hitteplan in heel Nederland geactiveerd, omdat de temperaturen dan opnieuw stijgen. In het zuiden van het land kan het maandag tot 32 graden worden. De piek wordt dinsdag verwacht, met maxima tot wel 37 graden. Dat zijn temperaturen waarbij het risico op oververhitting, uitdroging en gezondheidsproblemen reëel wordt.
Wat kun je doen om jezelf en anderen te beschermen?
Zowel het KNMI als het RIVM delen een aantal belangrijke adviezen die kunnen helpen om veilig en gezond te blijven tijdens deze hittegolf. Hieronder de belangrijkste tips:
1. Blijf in contact met kwetsbaren
Heb je familie, buren of kennissen die op leeftijd zijn of een kwetsbare gezondheid hebben? Bel of ga even langs. Vraag hoe het met hen gaat, of ze voldoende drinken en of hun huis koel genoeg is. Alleen al het contact kan verschil maken.
2. Zorg voor voldoende drinken
Tijdens extreme hitte is het belangrijk om meer te drinken dan normaal, zelfs als je geen dorst hebt. Zet daarom altijd water, thee of limonade klaar – ook voor ouderen of zieke mensen in je omgeving. Let op: alcohol werkt vochtafdrijvend en wordt afgeraden bij warm weer.
3. Koel de woning waar mogelijk
Gebruik zonwering, ventilatoren of airco om de temperatuur in huis te verlagen. Doe ramen en deuren dicht zodra het buiten warmer is dan binnen, en open ze pas weer als de buitentemperatuur daalt. Sluit gordijnen overdag om zonlicht buiten te houden.
4. Houd het lichaam koel
Zorg ervoor dat je zo veel mogelijk in de schaduw blijft. Vermijd zware inspanningen tussen 12.00 en 18.00 uur. Ga bijvoorbeeld ’s ochtends vroeg of ’s avonds boodschappen doen. Een koel voetenbad, nat washandje in de nek of een lauwe douche kan al veel verlichting geven.
5. Let op signalen van oververhitting
Bij klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid of extreme dorst is het belangrijk om direct verkoeling en vocht op te zoeken. Deze symptomen kunnen duiden op uitdroging of oververhitting. In ernstige gevallen is medisch advies nodig.
6. Pas op met medicijnen
Sommige medicijnen kunnen bij warm weer anders werken of juist extra risico’s geven. Denk aan plastabletten of middelen tegen hoge bloeddruk. Neem bij twijfel contact op met je apotheek of huisarts voor advies.
Goed om te weten: gratis drinkwater in publieke ruimtes
Veel gemeenten bieden tijdens hitteperiodes extra mogelijkheden om gratis water bij te vullen. Denk aan watertappunten in parken, op pleinen of bij stations. Ook in pretparken en recreatiegebieden zijn vaak plekken beschikbaar waar je jouw flesje opnieuw kunt vullen.
Heb je geen watertappunt in de buurt? Water uit de kraan is in Nederland veilig drinkbaar. Zorg ervoor dat je altijd een hervulbare fles bij je hebt – dat is goed voor jezelf én het milieu.
Wie lopen het meeste risico?
Volgens het RIVM zijn dit de groepen waarvoor de hitte extra gevaarlijk kan zijn:
-
Ouderen (75+)
-
Baby’s en jonge kinderen
-
Mensen met chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten of diabetes
-
Mensen met overgewicht
-
Zwangere vrouwen
-
Mensen in sociaal isolement
