Vanaf 1 september 2026 treedt in België een volledig vernieuwde wegcode in werking: de zogenaamde ‘Code van de Openbare Weg’. Deze grootschalige hervorming vervangt de oude wegcode die al sinds 1975 van kracht is. Het doel van de update is duidelijk: de regels moeten eenvoudiger, helderder en beter afgestemd zijn op de huidige samenleving. Zowel automobilisten, fietsers als voetgangers zullen de impact van deze hervorming voelen. Maar wat verandert er precies? En hoe bereid je je het best voor op deze nieuwe verkeersrealiteit?

Een frisse blik op verkeersregels

De nieuwe wegcode heeft als doel de bestaande regels te moderniseren en te stroomlijnen. In de afgelopen decennia zijn er steeds maar nieuwe bepalingen toegevoegd aan de bestaande wetgeving, wat voor verwarring en onduidelijkheid zorgde. De hervorming wil daar nu komaf mee maken. Door verouderde bepalingen te schrappen en de resterende regels op een logischere manier te ordenen, moet het voor elke weggebruiker duidelijker worden wat wel en niet mag op de openbare weg.

Extra nadruk op veiligheidsgordels

Een van de meest concrete veranderingen betreft het dragen van de veiligheidsgordel. Waar tot nu toe vooral de individuele passagier verantwoordelijk werd gehouden voor het correct vastklikken, schuift de nieuwe wegcode een deel van die verantwoordelijkheid door naar de bestuurder. Die kan voortaan ook een b0ete krijgen wanneer een volwassen passagier in de wagen zijn of haar gordel niet draagt. En bij kinderen ligt de lat nog hoger: als een kind niet correct vastzit, bedraagt de b0ete 150 euro per overtreding.

Deze maatregel benadrukt dat verkeersveiligheid een gedeelde verantwoordelijkheid is. Bestuurders moeten dus niet alleen voor zichzelf instaan, maar ook actief toezien op het gedrag van hun passagiers. Ouders, grootouders of begeleiders van jonge kinderen doen er goed aan om hier extra waakzaam voor te zijn.

Geen halte meer op tram- en busbanen

Wie regelmatig in de stad rijdt, zal zich moeten aanpassen aan een belangrijke verandering: het gebruik van tram- en busbanen wordt nog strenger gereguleerd. Waar het tot nu toe gedoogd werd om snel iemand af te zetten of op te pikken aan de rand van deze rijstroken, is dat vanaf 2026 volledig verboden. Alleen wanneer je effectief rechtsaf slaat, mag je de bus- of trambaan gebruiken, en dat pas wanneer de doorgetrokken lijn onderbroken wordt.

Deze verstrenging moet zorgen voor een vlottere doorstroming van het openbaar vervoer en een hogere veiligheid voor zwakke weggebruikers. De verwachting is dat p0litie en weginspecteurs strenger zullen controleren, wat kan leiden tot een toename in het aantal b0etes voor fout parkeren of stoppen.

Nieuwe verkeersborden zorgen voor aanpassing

Naast aangepaste regels komen er ook nieuwe verkeersborden in het straatbeeld. Sommige daarvan zijn volledig nieuw en kunnen in het begin voor verwarring zorgen. Het is daarom aangeraden om de wegcode opnieuw door te nemen zodra de nieuwe versies beschikbaar zijn. Kennis van de nieuwe symbolen kan cruciaal zijn voor wie zijn rijbewijs moet vernieuwen of hernieuwde theorie-examens moet afleggen.

Verkeerssignalisatie wordt inclusiever

In het kader van een inclusievere samenleving past de overheid ook de visuele representatie op sommige borden aan. Zo zullen bepaalde pictogrammen voortaan genderneutraal zijn. In plaats van expliciet mannelijke of vrouwelijke figuren, worden abstractere, neutralere symbolen gebruikt. Deze verandering heeft geen invloed op de betekenis van de verkeersborden, maar is wel een bewuste keuze om maatschappelijke evoluties te weerspiegelen in de openbare ruimte.

De reacties op deze symbolische stap zijn verdeeld. Voorstanders juichen de modernisering toe, terwijl critici het eerder als overbodig beschouwen. Toch maakt deze ingreep deel uit van een bredere beweging om openbare ruimtes voor iedereen herkenbaar en inclusief te maken.

Een andere mindset voor alle weggebruikers

De nieuwe regels vragen niet alleen om aanpassing van gewoontes, maar ook om een andere ingesteldheid. Weggebruikers moeten meer verantwoordelijkheid opnemen, niet alleen voor zichzelf maar ook voor de veiligheid van anderen. Of je nu met de wagen, de fiets, het openbaar vervoer of te voet onderweg bent: de nieuwe regels vragen actieve aandacht en betrokkenheid.

De vernieuwde wegcode wil ook conflicten tussen verschillende soorten weggebruikers voorkomen. Zo komt er meer nadruk op hoffelijkheid in het verkeer, met duidelijke richtlijnen over wie voorrang moet geven in welke situaties. Dat moet de wederzijdse frustraties tussen bijvoorbeeld fietsers en automobilisten verminderen.

Wat verandert er nog?

Hoewel de volledige lijst met nieuwe regels pas later officieel wordt gepubliceerd, zijn er nu al enkele extra aanpassingen bekend:

• Verhoogde b0etes voor gsm-gebruik achter het stuur: Het gebruik van een mobiele telefoon tijdens het rijden blijft een van de grootste oorzaken van ongevallen. De b0etes worden vanaf 2026 fors verhoogd.
• Helmplicht voor jonge fietsers: Er wordt overwogen om fietshelmen verplicht te maken voor kinderen onder de 14 jaar, in navolging van andere Europese landen.
• Nieuwe snelheidszones in woonwijken: Gemeenten krijgen meer vrijheid om 30 km/u-zones in te voeren in woonstraten.
• Betere bescherming voor voetgangerszones: Er komen duidelijke afbakeningen van autoluwe gebieden en sancties voor wie er onrechtmatig rijdt.

Voorbereiding is cruciaal

Hoewel de nieuwe wegcode pas op 1 september 2026 in werking treedt, is het belangrijk om je tijdig voor te bereiden. Er zullen informatiecampagnes komen, evenals updates van handboeken voor rijopleidingen. Daarnaast is het aan te raden om regelmatig de officiële communicatie van de FOD Mobiliteit en Vervoer op te volgen.

Voor rijscholen en instructeurs wordt dit een intensieve periode van bijscholing. Theorie- en praktijkexamens zullen worden aangepast aan de nieuwe richtlijnen. Voor wie binnenkort examen moet doen, is het dus van belang om goed op de hoogte te zijn van de nieuwste ontwikkelingen.

Besluit

De komst van de vernieuwde ‘Code van de Openbare Weg’ markeert een belangrijke stap richting een moderner en veiliger verkeerssysteem in België. Met duidelijke regels, meer verantwoordelijkheden voor bestuurders en aandacht voor inclusie en verkeersveiligheid wordt beoogd om het verkeer aangenamer en overzichtelijker te maken voor iedereen.

Hoewel de veranderingen misschien wat tijd vergen om aan te wennen, dragen ze op lange termijn bij aan een vlottere doorstroming, minder misverstanden en een betere verstandhouding tussen alle weggebruikers. Wie zich goed voorbereidt en openstaat voor vernieuwing, zal in 2026 niet alleen b0etes vermijden, maar ook bijdragen aan een veiliger en vriendelijker verkeer.